In the Dutch mountains

Afgelopen weekend vond in en rond Heerlen het derde Dutch Mountain Film Festival Plaats. Grootser dan voorheen en met een uitgebreid randprogramma vol lezingen, muziek, tentoonstellingen en zowel in- als outdoor sports. En natuurlijk films. Véél films. Van de eerste bergfilm uit 1926 tot de première van een grand prix film waarmee DMFF#3 Parkstad definitief op de alpinistenkaart heeft gezet.

Na de kick off in Vijlen, het enige bergdorpje in Nederland, vindt de muzikale aftrap plaats in Poppodium Nieuwe Nor met een reeks DJ’s en de Noorse bergbeklimmer Geir Jenssen. Die laatste is in muziekkringen beter bekend als Biosphere en staat als zodanig achter zijn laptop voor een anderhalf uur durende soundtrack bij zelfgeschoten beeldmateriaal. Biosphere doet niet aan hapklare brokken. De sfeervolle en zorgvuldig opgebouwde geluidscollages en soundscapes vragen iets van de luisteraar. Aandacht, geduld en een open mind. De beats zijn schaars, de klankpaletten des te rijker. Helaas gaat de subtiliteit en daarmee ook de zorgvuldige opbouw van de set deels verloren in het aanhoudende geroezemoes in de zaal. Blijkbaar heeft een deel van de aanwezigen geen idee waar ze naar staat te kijken en verlangt het louter naar platte beats. Geen bergbeklimmers maar downhill racers dus. Geen respect voor de natuur maar de Red Bull adrenaline kick. Desondanks wordt er door de liefhebbers vóór in de zaal volop genoten, al verdient een van de weinige shows van deze ambient-meester uiteraard een respectvollere ontvangst.

Een dag later in filmhuis De Spiegel gaat het er gelukkig anders aan toe. Schrijver en muzikant Kevin Toma voorziet, na een korte lezing over het fenomeen bergfilm, de klassieker ‘Der Heilige Berg’ (Arnold Fanck, 1926) van een live soundtrack op MacBook Pro en vleugel en laat zo heden en verleden op imposante wijze samensmelten. Ook hier sfeervolle, spannende soundscapes en ambient-klanken met voorzichtige beats, mysterieuze samples en een vleugje jazz. De toch al overdonderende beelden van weleer winnen beduidend aan kracht met een een bijzonder intens en ontroerend kijk- en luisterspel als resultaat. De emoties van de hoofdpersonen worden verwoord in de beelden van de natuur en krachtige klanken. De nietigheid van de mens staat centraal. Eén nadeel: Na het zien van Toma’s ‘Heilige Berg’ zal het origineel enkel nog tegenvallen en de kans deze uitvoering nog eens te ervaren is klein. Hetgeen niet wegneemt dat ook de in 2001 opgepoetste en van een nieuwe score voorziene versie van deze eerste bergfilm ooit, met een hoofdrol voor de latere nazi-cineast Leni Riefenstahl, zeer de moeite waard is.

Ook bijzonder maar van een geheel andere orde is ‘Living With The Volcanoes’ in de Limburgzaal. De documentaire vertelt het verhaal van een Zwitsers ski- en klimteam tijdens een expeditie in Noord-Iran, dat daar een andere wereld tegenkwamen dan verwacht. Buiten het vele en zeer fraaie natuurschoon zien we ook het contrast tussen het leven zoals gepredikt door de imams en de dagelijkse realiteit. Dat alles levert interessante en soms zelfs hilarische beelden op, zoals een Iranees op het platteland die trots zijn exemplaar van ‘Dark Side Of The Moon’ laat zien om vervolgens verschrikt een album van Julio Iglesias achter de kast te verstoppen.

In de Foyer van het Parkstad Limburg Theater vinden op deze dag doorlopend fototentoonstellingen en lezingen plaats. Geir Jenssen lucht nog even zijn hart over het lamlendige publiek van de voorgaande avond om daarna in een nomadentent aan de hand van imposante foto’s te verhalen over zijn avonturen in het hooggebergte. Verderop vragen Respect The Mountains en de Deutsche Alpenverein om aandacht, terwijl winkelend Heerlen aan de andere kant van de glazen buitenwand in dikke winterkleding door de sneeuw schuifelt. De weersomstandigheden sluiten dan ook perfect aan bij het festival. Glibberend over het ijs en ploeterend door de sneeuw op weg naar de avonturen van Reinhold Messner. Kan het mooier?

‘Messner’ wordt door festivaldirecteur Toon Hezemans in een zeer goed gevulde Limburgzaal terecht aangekondigd als de hoofdfilm van het weekend. De film, over (volgens velen) ‘s werelds beste en meest tot de verbeelding sprekende klimmer Reinhold Messner, beleeft haar Benelux première en wordt ook nog eens op verzoek van de makers gedraaid op 35 mm, hetgeen zowel beeldkwaliteit als geluid én de sfeer ten goede komt. De Süd-Tiroler Messner bedwong als eerste alle veertien achtduizenders waarvan de meeste solo of in een kleine groep, bereikte als eerste mens zonder extra zuurstof de top van Mount Everest. Maar hij verloor ook zijn broer op de Nanga Parbat tijdens zijn eerste grote expeditie in 1970 en kreeg veel hoon en kritiek over zich heen. Messner zou geen respect hebben voor de natuur, spotte met alle regels en geloofde niet in God. Vooral dat laatste maakte hem volgens menige klassieke klimmer geen “richtige Bergsteiger”. Het verhaal is bekend maar de verfilming was nog nooit zo indrukwekkend en veelomvattend. Oude familiefilmpjes en archiefbeelden worden afgewisseld met interviews en prachtig gefilmde reconstructies, waarbij kosten nog moeite lijken te zijn gespaard. ‘Messner’ won dan ook niet voor niets de hoofdprijs tijdens het toonaangevende Internationale Berg- & Avonturenfilmfestival in Graz en oogst ook in Heerlen terecht veel bewondering.

Op zondagochtend rennen een paar honderd hardlopers de sneeuwhelling van het overdekte ski-centrum in Landgraaf op als start van de Hivernal Trail over 15 of 30 kilometer, op en rond de witte Wilhelmina-berg. Vanuit de aangrenzende Tiroler skihut kijkt het publiek vol bewondering toe waar het barre winterweer buiten voor hachelijke toestanden zorgt. Een groot contrast met de warme filmzalen met haar comfortabele zetels maar tevens het bewijs hoezeer het DMFF hier op haar plaats is. In the dutch mountains. Waar anders? Volgend jaar weer!

DMFF#3 vond van 18-20 januari 2013 plaats op diverse locaties in en rond Heerlen. Foto Biosphere: René Bradwolff.