Rss Feed
Tweeter button
Facebook button
Technorati button
Myspace button
Linkedin button

Lullig

Iedere keer als ik in Wuppertal mijn vriendin bezoek, kijk ik ook naar haar televisie. Ons favoriete programma begint om tien over drie `s middags. Dan staat de wereld stil en volgen we Sturm der Liebe. Daar ga ik niet verder op in. We zijn er beide van overtuigd dat dit het beste is dat televisie ooit heeft gebracht, zijn er echter niet zo zeker van of wij de serie zo begrijpen, als de makers ervan het bedoeld hebben. Het helpt in ieder geval wel de verwikkelingen in de wereld beter te duiden. Er is net een maand voorbij en de nieuwsberichten hebben ons met de ene soap na de andere overspoeld. Van Gaza ging het naar Gaspijp en door naar Washington.

Begin Februari was de paus aan de beurt, omdat hij een wetovertredende bisschop weer in de kerk had opgenomen. Alle Duitsers waren in rep en roer, dat heet, voor zover ze op de televisie verschenen of in de kranten schreven. Bekende Duitsers van het joodse geloof kwamen nog eens voorbij in de praatprogramma’s om op de hedendaagse anti-semitische tendenzen te wijzen. De mediazieke joodse medemensen legden helaas niet uit dat discussiëren in hun cultuur een gezelschapsspel was, waarin het erom ging de ander monddood te maken. Dit feit zou een uniek inzicht in de verbaliteiten van de oudheid kunnen bieden.

Maar goed de paus. Arme, arme paus, als we de vertwijfelde blikken van al die priester journalisten moesten geloven. ”Hij wist het niet!” “Hij houdt van de Joden.” “De rabijn van Rome is al drie keer op bezoek geweest.” “Jezus was ook maar een mens.” Merkel was ook al boos. Uitgerekend de dochter van een evangelische ‘Pfarrer’, alsof Luther de Rooms Katholieke kerk niet al genoeg schade had berokkend. Ratzinger zweeg. Volgens mij lachtte hij in zijn vuistje. Laat maar roepen. Want zeg nu zelf. Wij katholieken onder elkaar weten toch hoe belangrijk het biechten is. De foute bisschop heeft de wet overtreden met zijn uitspraken. Daarvoor moet hij voor het gerecht. Hij heeft ook gezondigd. Nu hij weer bij de kerk is, moet hij biechten en berouw tonen. Dan kan de Paus hem vergeven in de naam van de heer, zijn zoon en de heilige geest. Amen. En daarmee is de zaak afgedaan. Een boodschap van vergeving klinkt over alle zenders, juist in deze tijden van Obama en Sturm der Liebe.

Vergeving, lieve mensen, het is zo belangrijk te kunnen vergeven, en is dat niet alleen voor al de bankbedienden. Heel Duitsland ligt al tientallen jaren op zijn knieën en smeekt om vergeving! Maar ja, domme neo nazi’s schreeuwen hetzelfde als de Engelse bisschop, en daarmee blijft het thema binnen hun bereik en is dus verder taboe. Dat is niet zo handig voor mijn vriendin die in haar lagere schooltijd al met schuldbewustzijnsverruimende middelen met het nazi verleden is geconfronteerd, hetgeen tijdens haar vakanties in het buitenland nog eens lekker op ieder terras werd herhaald. Nu leiden de discussies tot een luide zucht en een gang naar de keuken.

Ik blijf dan alleen achter in de huiskamer met een ander speelgoed: de eifoon. Bij gebrek aan computer met snelle verbinding is het mijn toegang naar de digitale buitenwereld. En wat zag ik daar? Ik zag The Outsiders en Wally Tax. Twee documentaires in vijf delen van tien minuten elk die een goede ziel op youtube had geplaatst. Die heb ik achter mekaar bekeken. Mijn vriendin is nogal langzaam wat het koken aangaat.

Het woord dat gezocht wordt, is ‘lullig’. Dat kennen ze in Duitsland niet. Lullig voor ze, want het zou ze een hoop ellende hebben bespaard. ‘Lullig’ is het Nederlandse woord bij uitstek. Ik leg uit. Het besef dat het leven op gewenste en ongewenste momenten een wending neemt, die we nooit hadden kunnen bedenken, koppelen we in de ervaring van dit moment aan het woord ‘toeval’, of – indien religie een rol speelt – aan het begrip ‘lot.’ Mocht door toeval of vreemde wending van het lot een natie, volk, reisgezelschap, persoon in een (tijdelijk) uitzichtsloze situatie terechtkomen, dan kan de toestand ‘lullig’ worden genoemd. In Nederland is de reactie onmiddellijk na de definiering belangrijk. Indien de karakterisering door een lach wordt gevolgd, dan kenmerkt de lach-an-sich dat de situatie enkel uitzichtsloos was als gevolg van een verkeerde al dan niet psychologische beoordeling. Wordt er tegelijkertijd met het uitspreken van het woord bezorgd en medelevend met het hoofd geknikt, dan kun je er van uitgaan dat de situatie behoorlijk ernstig is. Een lach en een traan, zogezegd. Bij veel bier en jenever zorgt de tijdelijke lullificatie van het leven voor grote inzichten, warme momenten en natte wangen. Bijgevolg lopen in Nederland ook ‘echte lulletjes’ rond, niet te verwarren met ‘de schlemiel.’ Een groot aantal van hen is het bespaard gebleven om als een echt lulletje door het leven te gaan, omdat ze een programma bij de televisie hebben gekregen.

Dit zijn allemaal gedachten achteraf, die ik niet had toen ik naar The Outsiders keek. De documentaire bestaat uit orginele opnames van het eind van de jaren zestig, interviews met de leden dertig jaar later, en beelden van een reünie optreden in De Melkweg in Amsterdam. De herinneringen worden door elk lid zonder enige pretentie gebracht, alsof ze nooit bij een groep hadden gespeeld die baanbrekend was geweest voor de pop muziek, alsof ze nooit een paar klassiekers op hun geweten hadden die in een adem genoemd konden worden met het beste van  The Rolling Stones of, ja wat was eigenlijk beat muziek in de jaren zestig van de VS, Captain Beefheart en zijn Magic Band, inderdaad. De anecdotes hadden net zo goed over de jaren op het jongensinternaat, een jamboree of een legendarische kampeervacantie kunnen gaan. The Outsiders gingen weer uit elkaar toen de meeste leden net twee en twintig jaar oud waren, in het jaar dat Ajax zijn eerste Europa Cup won. Jeugd is toch iets anders.

Ik moest denken aan mijn jaren bij Taba, een voetbalvereniging in de Amsterdamse wijk Watergraafsmeer. Daar heerste en heerst hetzelfde onbekommerde, wordt hetzelfde smeuige Amsterdams gesproken; daar loopt Aad Verkaik rond die een en al pretoog is en in ieder verhaal het absurde weet te benadrukken, en die eigenlijk de verpersoonlijking is van de bevrijdende lach die onmiddellijk op de ‘lulligdiagnose’ volgt. Was Wally Tax maar een linsbuiten in zijn elftal geweest.

Het adagium, ‘doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg’ heeft een grote egalitaire en utopische waarde. Bij Taba mocht je gerust tijdens een training een arts, een professor of een gearriveerd kunstbroeder onderuit schoppen. Ieder die het hoogste woord had, mocht dit hoogste woord delen met de disgenoten, want bij ons voetbal hoorde ook drank. En die drank werd besteld door degene die geld verdienden. De elftalgenoten die het effe minder ging, werden vrijgehouden. Uiteraard werden achteraf de meeste wedstrijden in de kantine gewonnen.

Wally Tax is bij een optreden van Lee Towers in de zaal aanwezig. Hij zit vlakbij het gangpad. Lee heeft zojuist een lied gezongen. Het applaus ebt weg. Lee zegt dat het lied speciaal voor hem is geschreven door Wally Tax van de Outsiders dames en heren geeft U hem een warm applaus. Rotterdamse Lee zegt dit allemaal met zijn bekende naar “makker van me” klinkende stem. Tijdens het applaus loopt hij in het gangpad naar Wally Tax. Die heeft op dat moment al jaren ervaring als alcoholist die zijn uren aan de bar verbrengt, en ook wel eens een half glas bier een uur lang onaangeroerd laat. En antwoordt:”Nee Leen, dat liedje heb ik voor mezelf geschreven, maar toen ik jouw stem hoorde, dacht ik, die gozer moet het zingen.” Hij had het aan de teek kunnen zeggen, af en toe opkijkend van het shaggie dat hij rolde. Waarheid is natuurlijk dat Leen in Wally’s stamkroeg af en toe over de luidsprekers klonk in zo’n moment van een lach en een traan.

De documentaire is gemaakt aan het allerallereinde van de vorige eeuw. Wally is dan net over de vijftig en heeft de sporen van op zijn minst drie levens in zijn gezicht. De maker is dan een eindexamenkandidaat aan de filmacademie. Dat tekent een beetje de waardering voor het werk van Wally Tax. Sommige zaken worden slechts aangeduid, zoals zijn verhouding met Laurie Langenbach. Summiere informatie over zijn moeder, een Oekraïnse zigeunerin, voegen heel terloops mystiek toe aan zijn karakter. Tijdens het maken van de documentaire staat Tax op het punt een platencontract te tekenen. Tijdens de aftiteling rolt de tekst over het telefoonscherm dat die deal op het laatste moment niet doorging, en eigenlijk was die mededeling een aankondiging van zijn dood vijf jaar later.

Dat is de keerzijde van de doemaargewoon mentaliteit, een inhumanitaire onverschilligheid die tijdens diezelfde laatste jaren van de vorige eeuw geleid heeft tot de oprichting van de partij Leefbaar Nederland waaruit ook Fortuyn is voortgekomen. Als mededogen, en zelfs dat niet, maar vertrouwen en culturele verantwoordelijkheid ook maar een rol hadden gespeeld op de bureau’s van de kunst- en muziekwereld, dan had Tax een contract voor het leven gekregen, moeten krijgen, om de doodnormale reden dat hij  een groot componist en chroniqeur was. Zijn visie, beleving en invoelingsvermogen hadden muziek kunnen opleveren waarin een stad werd bezongen, die al bijna niet meer bestaat.

Een paar gesprekken van de documentaire zijn in de keuken van Wally Tax opgenomen. Als ik me goed herinner woonde hij niet ver van de Magere Brug, aan de oostzijde van de Amstel, een typisch Amsterdams huis, met smalle houten trappen, waar eenvoud makkelijk met armoede verwisseld kan worden. Tax woont samen met Netti(?), een vrouw van beduizelende schoonheid. Zij is in deze documentaire de sleutel tot het begrip van Tax’s weemoed. Zij is immers de apotheose van zijn levensopvatting, zijn persoonlijke mystiek en metafysika. Kijk nog maar eens goed: al wat de collectieve fantasie ertoe heeft aangedragen om de Gouden Eeuw zijn sprookjesachtige glans te geven is in het gezicht van zijn vriendin terug te zien. Zij wekt de indruk dat er tussen de zeventiende eeuw en de laatste jaren van negentiennegenennegentig slechts een paar weken zijn verstreken. Straks moet ze terug naar een schilder die ergens in de jodenbuurt woont, om daar als Bijbels figuur te poseren. Een schilder in Delft heeft haar ook al gevraagd.

Article by rinusvanalebeek

Authors bio is coming up shortly. rinusvanalebeek tagged this post with: , Read 1 articles by

Email

Categories

Like us

Afgrond Archief

Better Tag Cloud