Braaf

Pinkpop 2013. Er is al veel over gezegd en geschreven. Het programma was omstreden, dat is inmiddels wel duidelijk. Maar over één ding kan iedereen het eens zijn: Pinkpop is, in alle opzichten, erg braaf geworden. Via de sociale media krijgt vooral Jan “fuck you Twitter” Smeets de strontkar over zich heen maar hoe terecht is dat? Oké, Pinkpop schuurt tegenwoordig qua totaalbeleving soms akelig dicht tegen de EO Jongerendag aan, maar ligt dat enkel aan het festival of is het een teken des tijds? Foto: Sascha Teschner

In zijn onlangs verschenen novelle Rafelranden van de Moraal constateert de schrijver A.H.J. Dautzenberg dat Nederland gebukt gaat onder de Nieuwe Braafheid. Ik moest er afgelopen weekend in Landgraaf geregeld aan denken. “Morele truttigheid, krokant conservatisme […] al wat afwijkt is eng en wordt getrakteerd of afkeurend gekwaak.” Strijdend ten onder gaan of opgaan in de zouteloze polderpap is de keuze. De keuze van Pinkpop is duidelijk.

Het Pinkpop-publiek bestaat tegenwoordig vooral uit scholieren en kakelverse studenten, al dan niet vergezeld door hun ouders. Meisjes vooral. Jong. Blank. Weldoorvoed en onberispelijk in de juiste merkkleding gestoken. De waslijst aan verboden wordt keurig nageleefd. Al dan niet na een belerend vingertje van de in gele hesjes gestoken verbodspolitie. Bloot slaat al jaren dood in Megaland en de rij voor de drinkwaterkraampjes is vele malen langer dan die voor de bierpomp.

Op de mainstage krijgt een Spaans carnavalsorkest tienduizenden in beweging met een Jody Bernal-versie van Er Staat Een Paard In De Gang. De enige vraag die er toe doet is of het feest is. Maar niet te onstuimig want dan grijpt de security is. De praatjes van Giel Beelen oogsten meer bijval dan de rauwe gitaren van Graveyard en Masters Of Reality. Miles Kane staat met zijn energieke no nonsens rock and roll show voor een halflege tent. Kings Of Leon krijgt ondanks een pittige, stevige en retestrakke set het verwijt dat ze er geen feestje van maken. Douwe Bob trekt meer publiek dan Queens Of The Stone Age…

Dautzenberg verwijst in zijn boek naar een wetenschappelijk onderzoek over muziek en jongeren. In januari schreef de Volkskrant dat pubers die luisteren naar “onconventionele muziek” zoals metal, gothic, emo en hiphop een grotere kans hebben om later op het verkeerde pad te geraken. “Als je oogappeltje veel naar zulke muziek luistert, raak niet in paniek. Het is wel een reden om je kind extra in de gaten te houden.” Aldus een onderzoekster in genoemde krant. Dautzenberg heeft de oplossing: “laat tieners alleen nog luisteren naar Jan Smit, Nick & Simon, Bløf en, vooruit, Kane.” The Opposites en 30 Seconds To Mars passen sinds zaterdag prima in dat rijtje.

The Opposites doen aan hiphop. Nou ja… De ongevaarlijke poldervariant. Die heeft net zoveel te maken met Public Enemy of Beastie Boys als André Rieu en James Last met Wolfgang Amadeus Mozart. Wimpie “‘Jullie zijn echt schattig” Brown en Big2 rappen over broodjes warm vlees (LOL) en penissen (ROFLOL). Af en toe draait iemand de ingeblikte muziek zachter zodat de kids kunnen meezingen. Een goedkope gabberbeat doet de rest. De moeder van Big2 zingt prominent op het grote videoscherm vrolijk mee. De kids springen en de aanwezige scribent van de Volkskrant had “het gevoel iets bijzonders mee te maken.”

De filmster Jared Leto (foto) acteert als zanger van 30 Seconds To Mars een vervaarlijk en rebels ogende rocker. Zijn tattoo’s zijn mysterieus en hij draagt heel rebels een jurk. Maar zijn haar heeft net iets te lang in de crèmespoeling gestaan en de muziek is gestript van alles dat aanstootgevend zou kunnen zijn. Terwijl hij het publiek “this is war” laat schreeuwen stuiteren er bontgekleurde ballonnen over de wei. Blije jongens en meisjes mogen op uitnodiging op het podium rondspringen. Peppi en Kokki in Emoland. Geen moeder hoeft te vrezen dat dochterlief een scheermes tegen haar pols drukt na het beluisteren van schokkende statements als “It’s the moment of truth and the moment to lie / The moment to live and the moment to die / The moment to fight, the moment to light…” VPRO’s 3VOOR12 is dermate gecharmeerd van een fan in een zebrapak dat het de band beloont met een dikke voldoende, want “oooooooh wat is-ie leuk!”

“Jongens waren we – maar aardige jongens.” Rafelranden van de Moraal start met de openingszin uit Titaantjes van Nescio. Een verhaal uit 1918, vol “moreel gemier en kunstondermijnend gekout.” Aldus Dautzenberg. “Nescio was doodsbang voor avontuur en wilde zijn lezers waarschuwen.” De idealist uit het boek eindigt in een gesticht, degene die zijn idealen liet varen gaat het uiteindelijk voor de wind. Momenteel bevinden we ons in Nederland in een periode waarin termen als beperken, beheersen en betuttelen opnieuw kenmerkend zijn. Dautzenberg: “De wereld moet zo ondiep mogelijk zijn, opdat niemand kan verdrinken. Dat fatsoenlijk zwemmen er dan niet meer bij is, maakt blijkbaar niks uit.”

Schelden op Pinkpop en haar programmering mag dan een nationale sport zijn geworden, in feite doet Pinkpop gewoon wat het altijd heeft gedaan: een groot mainstreamfestival neerzetten voor de 3FM jeugd. Dat de mainstream in Nederland in dit tijdperk der Nieuwe Braafheid niet de mainstream is van de ons omringende landen of van 10 jaar geleden, kun je Jan Smeets moeilijk in de schoenen schuiven. Je hem ook niet verwijten dat 3FM misschien wel de braafste en meest conservatieve der Europese publieke popstations is geworden. Feit is wel dat Pinkpop dit jaar, onder de vlag van 3FM, per dag 20.000 bezoekers is kwijtgeraakt. Wat nu Jan?

Misschien dat Smeets in de toekomst eens iets meer over de grens moet kijken. Pinkpop is niet voor niets samen met Les Ardentes (Luik) en Pukkelpop (Hasselt) opgenomen in het bidboek voor Maastricht Culturele Hoofdstad 2018. De beide Belgische festivals bewijzen dat vernieuwing en een spannende programmering succes niet uitsluiten. Kan er even iemand naar Geleen rijden om bij Buro Pinkpop de radio op 101.4 af te stemmen?

(Pinkpop 2013 vond op 14, 15 en 16 juni plaats op Megaland in Landgraaf, Rafelranden van de Moraal van A.H.J. Dautzenberg verscheen in februari via uitgeverij Atlas Contact)