Arbeidsethos, Zesjes en ICT-projecten

Eat your own dogfood!

Dat bericht zou ik JP Balkenende en zijn Haagse collega’s willen meegeven. Waar JP eerder kritiek had op de zesjescultuur in Nederland, pleitte hij de afgelopen week voor een ander arbeidsethos.

Op het eerste gezicht klinkt het niet eens zo vreemd. Niet langer tevreden zijn met matigheid, gemiddeldheid en dertien-in-een-dozijn, maar inzetten op talent en de moed om een nieuwe richting in te slaan. Liever één acht en één vier, dan twee keer een zesje. Met deze instelling zal Nederland weer aan kunnen pikken qua innovativiteit en economische kracht. Dat is allemaal leuk en aardig. Niets is echter minder Nederlands dan de veilige weg kiezen en moedige beslissingen te ontwijken. De vraag rijst dan hoe je dergelijke zaken van een zwevende opmerking kunt omvormen in een concrete ontwikkeling.

Met zijn verlangen naar een ander arbeidsethos lanceert JP opnieuw een gedachte die weinig zoden aan de dijk zet. Is het zinvol om ouderen meer in het arbeidsproces te betrekken? Ja, dat denk ik zeker. Lost dit het probleem op in de driehoek economie-ontgroening-concurrentiepositie? Neen, dat doet het niet. Met zijn verhaal over arbeidsethos gaat hij ervan uit dat de afname van arbeidskrachten alleen opgevangen kan worden door onaangeboorde blikken mensen open te trekken. In Den Haag valt het blijkbaar niemand in dat innovatie een middel is dat wel eens veel krachtiger kan blijken te zijn, dan het heil zoeken in de aantallen. Door werk slimmer te doen en in te zetten op grondige vernieuwing van producten, diensten en werkwijzen, kan er zelfs nog meer gewonnen dan enkel een oplossing voor de afnemende arbeidsbevolking. De economie kan zichzelf vernieuwen, er kunnen zaken ontwikkeld worden die Nederland een sterkere concurrentiepositie geven in de internationale markt. Er kunnen meer inkomsten gegenereerd worden die vervolgens weer besteed kunnen worden in voorzieningen voor de vergrijzende bevolking en in investeringen in nieuwe energievoorzieningen die ons onafhankelijk maken van het Midden-Oosten en Rusland.

Kortom, Balkenende ziet weliswaar dat er een probleem is, maar bij het zoeken naar een oplossing haalt hij oorzaak en gevolg door elkaar en zoekt hij zijn heil in loze kreten en bijzaken. De afgelopen week haalde ook het UWV het nieuws met de heuglijke mededeling dat er weer eens 87 miljoen euro over de kling zijn gejaagd bij een mislukt ICT-project. Eerder was er ook al ophef over soortgelijke ontwikkelingen bij andere overheden waarbij Trouw meldde dat er jaarlijks miljarden euro’s worden uitgegeven aan miuslukte ICT-projecten.

Oorzaak van dit alles is slecht opdrachtgeverschap en gebrek aan kennis bij de overheid. Iedereen die al eens een project bij de overheid heeft gedaan, kan beamen dat het daar niet bulkt van de talent, snelheid en doelgerichtheid. Diezelfde overheid richt dan ook nog een innovatieplatform op dat vele miljoenen besteed aan achterhaalde innovatierapporten. Het is ook diezelfde overheid die, bepakt met deze zware kennis- en inzichtshandicap, gaat nadenken over oplossingen voor de vergrijzing en onze economische concurrentiepositie.

Het zou de overheid goed doen om de zesjescultuur bij de overheid zelf hard te bestrijden. Iedereen die niet aan hoge kwaliteitseisen voldoet, moet zijn plaats afstaan aan anderen die wel geschikt zijn en wel hun nek willen uitsteken. Dat kunnen dan zeker ook oudere werknemers zijn. Er zijn voldoende oudere werknemers die veel kennis hebben en die ook nog gedreven zijn. Een dergelijke ingreep in het overheidsapparaat zou Nederland jaarlijks vele miljarden besparen die nu in zinloze en mislukte projecten worden gestoken.

Wanneer dan ook nog eens iedereen uit de tweede kamer zou worden verwijderd, die gebrek had aan kennis en gedrevenheid en die niet bereid was om zijn eigen nek ver uit te steken, dan zouden er grondige verbeteringen mogelijk worden. Ofwel, eat your own dogfood!