Een nieuwe rubriek en meteen met een geweldig boek om deze rubriek mee te beginnen. Het meten van de wereld, geschreven door Daniel Kehlmann. Eerste druk in 2005. Derde druk 2010. Nog niet zo’n heel oud boek dus maar allez vijf jaar vergeten, dat is een mooi begin.
Daniel Kehlmann studeerde filosofie en literatuurwetenschap, lees ik op de kaft. Maar ik had het niet hoeven lezen om het te weten. Dit boek staat bol van de filosofische toespelingen en benaderingen. Al is het op een wetenschappelijk verantwoorde manier.
Het gaat namelijk om twee wetenschappers; Alexander von Humboldt en Carl Friedrich Gauss. Zij zijn, voor een groot deel los van elkaar, de hoofdrolspelers. Twee wiskundige mannen, twee nieuwsgierige mannen, twee curieuze mannen.
Von Humboldt is de reislustige van de twee en trekt met zijn assistent de wereld rond om van alles te meten. Daarmee geen gevaren schuwend die zijn (en zijn assistentes Bonpland) hoofd menig keer bijna kosten.
Gauss daarentegen reist niet graag. Het is een humeurige man, een gezinsman. Alhoewel hij zijn vrouw veracht en zijn kinderen minnacht. Met een onbegrepen jeugd (te slim voor zijn leraren en ouders) is hij niet verworden tot het meest sociale type. Ook Gauss schuwt de gevaarlijke experimenten niet.
In het verhaal komen nogal wat wiskundige stellingen en bedenksels voorbij maar niet op een storende manier. Ook de antibèta lezers kunnen het verhaal volgen. De filosofische kijk op de twee mannen door de schrijver geeft ze iets met humor, tussen alle serieuze ontdekkingen door. De vraag is of de mannen gelukkig zijn, of ooit zijn geweest, en tegelijkertijd is dat helemaal de vraag niet.
De mannen zijn als een soort spookrijders. Niemand begrijpt hen en vice versa. Ze gaan helemaal op in de wetenschap en doen daar alles voor.
Humor zit er met de massa in dit boek maar wel op een mooi subtiele en vaak droge manier.
Heel Tenerife, legde Humboldt hun begeleiders uit, was een uit de zee oprijzende berg. Of hen dat niet interesseerde? Om eerlijk te zijn, zei een van de gidsen, niet erg. De volgende dag stelden ze vast dat ook de gidsen de weg niet kenden. Humboldt vroeg of ze dan nooit hierboven waren geweest. Nee, zei de andere gids, waarom ook?
Het meten van de wereld is een vermakelijke pocket waar je ook nog iets van kan opsteken. Is het niet in wetenschappelijke, dan wel in literaire, dan wel in filosofische zin. Hoeveel meer kan een lezer wensen.
Daniel Kehlmann foto: Maurice Boyer
Tips voor de rubriek “vergeten boeken”? stuur een mail naar redactie@afgrond.org!
Dieren, kinderfeestjes, cultuurhuisheerlen, evenementen, creatieve dingen bedenken, positief, organiseren.
