Roemenië, een Wereld van Verschil

Wereldvreemde wortels op een stevige steenworp afstand.

In de jaren dertig van de 20e eeuw vertrok een Roemeens gezin naar Nederland en lieten hun lap grond in Vurpar achter. Twee generaties later kwam ondergetekende ter wereld in Nederland. Ik heb dus een kwart Roemeens bloed in mij. Dit deel van mijn roots heeft mij tot voor kort niet echt geraakt. Roemenië was een ver-van-mijn-bed-show en meer dan de voetballer Gheorghe Hagi en de megalomaan Ceausescu kende ik niet. Maar zoals het bloed wel eens vaker kruipt waar het niet gaan kan, begon ik ineens een soort roots-gevoel te krijgen. Hoe zit dat met die 25%? Hoe zien die roots er uit? Reden zat om voor 1750 kilometer in de auto te gaan zitten en zelf te gaan kijken.

Typisch dorp in Roemenië, compleet met waterput, zandwegen en paard en wagen.

Op weg naar Roemenië kwamen we langs steden als Frankfurt, Nurnberg, Passau en Wenen. Daarna rij je Hongarije binnen en kom je langs Budapest. Zo’n 100 km voor de grens met Roemenie houden ineens de snelwegen op en moeten we verder op binnenwegen, maar ook dat gaat nog goed. Daarna rijden we de grens over en kom je in een compleet andere wereld terecht.

Extravagant 'huis' van de nouveau riche.

Om te beginnen zijn er geen snelwegen, op eentje bij Boekarest na. Sommige wegen liggen erbij alsof er zojuist een bombardement is geweest. Er zijn gaten in het wegdek van zo’n 20 cm diep waar je je auto hartstikke kapot in rijdt. Net als je het juiste langzame tempo (30 – 50 km) hebt gevonden waarop je je auto nog net heel houdt, wordt je door een Roemeen ingehaald die bijna 100 km per uur rijdt en zich imuun acht voor de gaten en zelf lak heeft aan de snel naderende tegenligger. Na een half uur rijden komen we langs het eerste, zwaar vervuilde industriële complex. Links en rechts van de weg staan aftanse installaties en over de weg lopen enkele kapotte en verroeste buizen.

Nog steeds een vertrouwd vervoermiddel, ondanks de explosieve groei van het aantal auto's in de laatste jaren.

In Oradea stoppen we even bij een bank om geld af te halen. We staan nog geen 2 seconden stil of er springen 2 jongetjes van ongeveer 12 jaar voor de auto en beginnen als een bezetene ongevraagd de voorruit te wassen en willen hier natuurlijk geld voor. Met veel gebaren kunnen we hen uiteindelijk wegsturen. Dit is een verkorte weergave van ons eerste uur in Roemenië. Omdraaien en wegwezen dus?! Nee dus!

Wie naar Roemenië gaat moet niet vergeten dat dit land 40 jaar communisme, inclusief de dictatuur van Ceausescu achter de rug heeft. Dit heeft het land leeggezogen en zwaar achterstallig achtergelaten. De landbouw wordt nog steeds verricht door kleine individuele boeren met apparatuur van 100 jaar geleden. De meeste dorpen maken nog steeds gebruik van een waterpomp in de tuin ipv stromend water. Buiten de steden verplaatsen veel mensen zich nog steeds met paard en wagen. Wie door de steden loopt ziet de afgebladderde gebouwen en de pokdalige wegen. Maar dit is niet alles wat er is.

Veel te bieden

Wie verder kijkt, ziet dat steden zoals Sibiu, Brasov en Timisoara ooit welvarende en mooie historische steden waren. Het gebied in Transsylvanië, binnen de boog van de Karpaten, staat bijvoorbeeld ook nog bekend onder de Duitse naam Siebenburgen. In de 12e eeuw trokken Duitse kolonisten, beschermd door Duitse ridderorden naar deze regio en stichten er steden zoals Hermannstadt (het huidige Sibiu) en Kronstadt (het huidige Brasov). Wie anno 2006 op de website van Sibiu kijkt, kan zien dat de oude naam, Hermannstadt, nog steeds gebruikt wordt.

Promenade in Timisoara. Zo ziet Roemenië er ook uit.

In Roemenië werd ooit fel strijd gevoerd tegen de Turkse Ottomanen die uit waren op de verovering van het rijke Europa. Het waren mensen als Vlad Tepes (Jawel, de tot dracula verklaarde vorst van Walachije) die onder aanvoering van Heilig Rooms keizer Sigismund de handen vuil maakten om de Turken te stoppen.
Het gaat te ver om de geschiedenis volledig uit de doeken te doen, maar wie zich interesseert voor een historie met dynamiek doet er goed aan om eens te duiken in de geschiedenis van Roemenië, het oude, rijke Romeinse Dacië.

Blik vanaf de Piata Mare in Sibiu

Ook op cultureel vlak is er genoeg te beleven. In 2007 is Sibiu zelfs culturele hoofdstad van Europa. Momenteel wordt er veel energie en middelen geinvesteerd om de stad, de gebouwen, de wegen en activiteiten klaar te maken hiervoor. Wie zich niet interesseert in steden en cultuur kan terecht in het weidse landschap. Bergen, bossen, meren, rivieren, valleien en zelfs wilde beren zijn er te vinden. Een natuurliefhebber zal er met gerust hart weken rond kunnen dwalen zonder zich te vervelen.

Op het grote (mooie) plein in Timisoara waren live wedstrijden te volgen.

Middeleeuws kasteel in Hunedora.

Roots
Ik ben nu al enkele dagen terug van de trip en vraag me af hoe het met die 25% is gesteld. Twee generaties is meer dan genoeg tijd om volledig vervreemd te raken van je roots. Wanneer ik naar mezelf kijk, constateer ik dat ik een mengeling ben van Limburg, Duitsland en Roemenië. Het zal daarom ook wel zijn dat landsgrenzen mij weinig zeggen en dat Europa mij meer levendig voor ogen staat als mijn geboorteland Nederland. Aan dat laatste moet ik toevoegen dat België en Duitsland voor een limburger sowieso relevanter en meer aanwezig zijn als het Nederland van boven de rivieren, maar dit terzijde.

Het is niet mijn aard om mezelf bij aankomst huilend ter aarde te werpen om deze vervaagde wortel te omarmen. Daarvoor ben ik toch net te nuchter en te relativerend. Maar ondanks de kloof in tijd en ruimte die er ligt tussen mij en het Roemeense deel van mijn roots is er toch een vaag gevoel van verbondenheid. Ik zal er wellicht nooit naar toe willen verhuizen, maar ik zal toch nog regelmatig een blik willen werpen op het land en op de vorderingen die het maakt om in de 21e eeuw en de EU te stappen.

60 jaar later staan 2 nazaten het voorouderlijke land te bekijken

Wanneer mensen mij naar het land zullen vragen zal ik ze zeggen dat Roemenië een land is met een schitterende natuur en historische steden met monumenten die voor het grootste gedeelte nog moeten worden opgeknapt. Men is nog niet op toerisme ingesteld en de infrastructuur moet dringend opgeknapt worden, wat gelukkig wel al in gang is gezet. Verder kan ik er nog wel uren over vertellen en zeggen dat je er geweest moet zijn. Ten slotte kan ik ze zeggen dat er in een klein dorp een stuk land ligt dat zo’n 60 jaar geleden nog steeds van de familie is.