Rss Feed
Tweeter button
Facebook button
Technorati button
Myspace button
Linkedin button

Vrij Waartoe?

Rechten zoals vrijheid van meningsuiting worden dagelijks luidkeels geclaimd. Wie is zich echter bewust van de vraag waartoe dit alles dient? Een beschouwing over rechten en het gebruik ervan.

Anno 2005 hebben de meeste geluiden die mensen van zich laten horen nog steeds te maken met vrijheid van meningsuiting, privacy en de autonomie van het individu. Iedereen eist het recht op om het eigen leven naar eigen goeddunken vorm te geven. Het is een verworvenheid die grofweg in de loop van de laatste 5 eeuwen via een moeizaam proces tot stand is gekomen. Deze verworven vrijheden zijn een groot goed die de gevoerde strijd waard is geweest.
De laatste jaren botsen we echter tegen de consequenties van een alles overheersende autonomie van het individu. Een mens mag dan wel een autonoom wezen zijn geworden, maar er dienen zich een aantal vragen aan. Hoe dien je met die autonomie om te gaan? Waartoe dient je autonomie? Hoe zit het met de relaties met de anderen? Hoe verhouden die zich tot jouw vrijheid en vice versa? Welke plaats hebben die verworvenheden in iemands leven? Hoe zit het met betekenisgeving?

Ik en de andere ik
Ik heb recht op privacy, recht op vrijheid van meningsuiting, recht om mijn leven te leiden zoals ik dat wil, recht op mijn autonomie. Degenen naast mij hebben dat echter ook. Voor degene naast mij ben ik de ander. Als ik beweer dat ik niks met die ander te maken heb, dan beweert de ander hetzelfde over mij. Wanneer iedereen dit doet dan heeft niemand iets te maken met mij!
Als ik vind dat ik vrij mijn mening mag uiten, dan mag de ander dat ook. Stel het je voor, 16 miljoen Nederlanders die je hun mening staan toe te schreeuwen, want zij allen hebben net als ik dat recht.
Je zou kunnen zeggen dat het vervelende van een rechtstaat is, dat iedereen hetzelfde recht heeft. Dat betekent feitelijk dat je opgezadeld wordt met het gedrag van 16 miljoen Nederlanders en je kunt er niets aan doen, want zij hebben net als jij al die rechten.

Je recht claimen en de consequenties
Aan het recht op privacy en vrijheid van meningsuiting wordt door vrijwel iedereen veel waarde gehecht. Dat is logisch want het zijn goede verworvenheden. Dus claimen we dat recht. Wie echter beide volledig opeist, die verlangt het onmogelijke. Wanneer jij vrij je mening uit, betekent dit dat de ander ongevraagd je relaas krijgt voorgeschoteld. Je schendt dan andermans recht op privacy, want die heeft niet naar je mening gevraagd. Wil je niet asociaal zijn, dan vraag je alle mogelijke toehoorders om toestemming. Dit is echter in tegenspraak met de vrijheid van meningsuiting, want je wilt je mening vrij kunnen uiten.
Je kunt je hieruit redden door te zeggen dat je niets met andere mensen te maken hebt en dat je zo beide rechten kunt uitoefenen. Dat is echter om 2 redenen onzinnig.
Ten eerste hebben mensen altijd behoefte aan goed contact met andere mensen. Goed contact betekent dat je je niet ongestraft asociaal naar hen kunt gedragen. Hij die ondanks zijn kluizenaarsbewering temidden van andere mensen verkiest te wonen mag niet zeuren, want het is zijn eigen keuze geweest om de volledige eenzaamheid te ontlopen. Kluizenaars die zich in discussies mengen weten blijkbaar niet wat een kluizenaar is.
Ten tweede heeft degene die zijn mening niet enkel in totale afzondering wil uiten, kennelijk behoefte aan andere mensen als publiek. Je wilt dan dus toch met anderen te maken hebben.

Omgaan met rechten
Mensen hebben tegenwoordig vele rechten, maar wie wordt geleerd wat je met die rechten moet of kunt doen? Al deze rechten kunnen blijkbaar niet klakkeloos worden uitgeoefend. Wie roept dat hij allerlei rechten heeft dient in 1 adem erbij te roepen dat alle anderen dat ook hebben. Claim je een recht, dan moet je de consequenties accepteren. Wanneer je een recht uitoefent begeef je je in het privé-domein van allen die dat recht hebben. Wie zich in het privé-domein van de ander begeeft, kan niet anders als diens autonomie aanvaarden. Deze autonomie willen we immers ook voor onszelf.

Autonomie en betekenis
Waarvoor gebruiken we deze autonomie eigenlijk? Wat willen we ermee? Ofwel, om met Nietsche’s Zarathustra te spreken: ‘Vrij waartoe?’
Wie gaat zoeken naar de betekenis van het leven, de drijfveren en behoefte die men heeft, komt tot de ontdekking dat autonomie wel mooi en nuttig is, maar dat het als doel geen enkele bevrediging oplevert. Afwezigheid van autonomie heeft zeer vervelende consequenties, maar de aanwezigheid ervan voegt an sich niets toe. Dat is ook niet zo verwonderlijk, want autonomie is geen doel in het leven van een mens, maar een middel.
Autonomie geeft je de bewegingsruimte om doelen te verwezenlijken en je stempel te drukken op het leven. Het geeft je de ruimte om richting en inhoud te geven. Het maakt je echter ook verantwoordelijk voor de autonomie van anderen. Wie deze verantwoordelijkheid misbruikt weet vooraf dat de anderen je terecht met de gevolgen daarvan confronteren.

Context van een autonomie-discussie
De discussie over autonomie en vrijheid van meningsuiting ligt grotendeels in het publieke vlak. Er is een juridische en maatschappelijke context nodig om deze rechten te waarborgen. Dat betekent dat discussies hierover zich ook in het publieke vlak bevinden. Om een goede discussie te voeren, is het noodzakelijk om ook de betekenisvraag te stellen ten aanzien van deze rechten.
Men kan beargumenteren dat de betekenisvraag een persoonlijke kwestie is. Wanneer men echter bedenkt dat het persoonlijke vlak sterk beinvloed wordt door culturele en maatschappelijke aspecten, wordt duidelijk dat een publieke discussie hierover ook belangrijk is. Deze discussie wordt tot op heden niet of nauwelijks gevoerd.

Slotbeschouwing
Temidden van de huidige sociale onrust in ons land worden alom rechten opgeëist. Men wil van alles vrij kunnen zeggen en doen. Er wordt echter nauwelijks gesproken over de verantwoordelijkheid die dit met zich meebrengt. Noch is er voldoende nagedacht over het doel van dit alles. Wanneer men iemand hierop aanspreekt, krijgt men enkel verontwaardigde en verongelijkte blikken terug. Het is alsof de term verantwoordelijkheid en de waarom-vraag niet meer salon-fähig is. Dit verantwoordelijkheidsgevoel is echter samen met de betekenisvraag de sleutel tot de oplossing van de sociale onrust en tot de zinvolle toepassing van je autonomie.

Article by Roger Dols

Roger Dols Asatru . Consultant . Kennismanagement . Runen . Projectmanagement . ICT . Schrijver . Innovator . Instrumentalist . Nietzsche . Euregio Maas-Rijn . Thymos . Co-creatie . Noordse bossen . Wardruna . Hofstadter . Kenniseconomie . Bismarck . Koffie . Franse kaas . Noordse Germaanse Mythologie Roger Dols tagged this post with: , Read 28 articles by

Email

Categories

Like us

Afgrond Archief

Better Tag Cloud