In 1890 schreef Hendrik Ibsen Hedda Gabler. Het verhaal vertelt over een vrouw die een verstandshuwelijk heeft gesloten. Hedda is een pittige vrouw, zeker voor die tijd. Ze is intelligent, opstandig, gemeen, manipulerend. Opgevoed door een generaal met strakke normen en waarden.Hedda komt van Hedwig dat weer is samengesteld uit het oud Germaanse hadu-strijd en wig-oorlog. Het stuk, geregisseerd door Thibaud Delpeut, start met de thuiskomst van Hedda met haar man Jurgen Tesman. Meteen is duidelijk dat Hedda geen vrolijk, gelukkig getrouwde vrouw is. Ze maakt een geïrriteerde indruk en beledigt en passant de hoed van tante Juul, die het paar verwelkomt.
De wereld van schone schijn, kleinburgerlijkheid en keurige jongedames gedragingen zijn duidelijk niet aan Hedda besteed. Het paar trekt in in een prachtig luxe villa, die zij zeker kunnen gaan betalen als Jurgen zijn academische titel zal behalen. Maar Hedda is het helemaal niet te doen om deze villa. Zij verveelt zich, zij wordt opstandig en heeft een verhouding met huisvriend/adviseur Brack. Dan komt er een vroegere schoolvriendin op bezoek, Thea Elvsted, die getrouwd is en ook ongelukkig in de liefde. Zij heeft een nieuwe liefde gevonden aan Eilert Lövborg. Deze Eilert echter blijkt ook een oude jeugdliefde van Hedda te zijn.
Er ontspint zich een vreemd spel met Hedda aan de touwtjes als een poppenspeler. Zij doet alsof ze het beste voor heeft met een ieder maar feitelijk manoeuvreert ze elk karakter in de wrede kronkels van haar brein. Eilert blijkt overigens ook nog eens Jurgen’s grote concurrent voor de titel en heeft een belangrijk nieuw boek uitgebracht. Jurgen is hier jaloers op maar Jurgen is the good guy. Er lijkt geen greintje kwaad in hem te schuilen en is een pleaser.
Op het laatst trekt Hedda toch aan het kortste eind. In haar overijver om iedereen en alles naar haar hand te zetten blaast het op in haar eigen gezicht. Ze verbrandt het nieuwe boek van Eilert en maakt haar Jurgen hieraan medeplichtig. Eilert denkt dat hij zijn boek in een bordeel verloren is en schaamt zich voor zijn oude levenswijze van verdorven drankgelag. Hij ziet geen andere uitweg meer en Hedda geeft hem haar pistool. Later blijkt echter dat deze dappere daad in schoonheid, zoals Hedda het pleegt te noemen, alleen maar een banaal ongeluk is. Brack confronteert Hedda met zijn wetenschap over het pistool en heeft haar nu in zijn macht. Hedda heeft nu voor zichzelf niet alleen meer een gevangenis gecreëerd maar een eeuwige isoleercel.
Het decor is sober. Een rijdend abstract zwart blok met zwarte blokken als bank/stoel. De kostuums zijn wel klassiek. Keurslijfjes die Hedda ook figuurlijk te strak zitten. Hedda speelt prachtig, overtuigend en meeslepend. Je vind haar vervelend, narcistisch misschien zelfs, maar je begrijpt haar ook. Dat ze vastzit in haar tijd, in haar rol als jongedame, dat ze zoveel meer in haar mars zou hebben als dat had gekund.
Regisseur Thibaud heeft er ook nog een eigen visie over. Hij ziet Hedda als de maatschappij in de wurggreep van het narcisme. Voortdurend moet bewondering door de ander ons grandioze zelfbeeld ondersteunen. Maar het dogma van zelfverwezenlijking als hoogste goed en te koste van alles, vervreemdt ons tegelijk verder en verder van elkaar. Een intense teleurstelling over de oningeloste belofte van grootse levens is het gevolg. In zijn regie wordt Hedda gedreven door een intense drang een leven te leiden dat de moeite waard is. (letterlijke uitleg in de programma info)
Hoe leeg kan een leven zijn. Het leven van Hedda zoals zij het zag. Hoe mooi had zij haar leven kunnen maken, zonder dat van anderen te vernietigen. Had zij een keuze, had zij zich in dat keurslijfje moeten laten passen en gewoon moeten proberen rustig te blijven ademhalen? Had ze dat lijfje van haar lichaam moeten afscheuren en zichzelf moeten bevrijden? Maar waarin, hoe? Zoveel wegen waren er niet in 1890 voor een vrouw alleen.
Hoe doen wij vrouwen dat in 2017? Hoe doe jij dat? Leef jij je leven in een figuurlijk keurslijf? Dwing je genot af via anderen? Kijk je in de spiegel en zie jij jezelf echt staan? Hoe moet emancipatie eruit zien? Waarnaar moeten wij streven in dit leven?
Met Hedda kwam het niet goed. Haar opstandige manipulatie veroorzaakte een heuse “backfire”. Een triest eind van een leeg leven. Laat de wereld geen Hedda worden. Laat jouw leven, geen Hedda worden.
Hedda Gabler was op 11 maart jl. te zien in Parkstad Limburg Theater, Heerlen.
Dieren, kinderfeestjes, cultuurhuisheerlen, evenementen, creatieve dingen bedenken, positief, organiseren.
