De Dood van de trias Politica

In historische termen bekeken is de moderne democratie nog erg jong. Nog iets ouder is het concept van de Trias Politica, een zeer mooi principe dat de scheiding der machten regelt. De ene macht maakt wetten, een andere die voert de wetten uit en de derde is de rechter die overal toezicht op houdt. Daarmee is een samenleving gecreëerd welke stabiel en rechtvaardig is. De burger hoeft zich geen zorgen meer te maken of er geen scheefgroei in de machtsverhoudingen is. Hij of zij hoeft zich enkel te focussen op degenen die verkiesbaar zijn en daaruit eens in de 4 jaar een keuze te maken. Dit alles was zo totdat het medialandschap in het post-WO2-tijdperk uitgroeide DE informatiebron voor iedereen die kiesgerechtigd is of dat ooit zal worden.
De essentie van een democratie is dat de bevolking tijdens verkiezingen een parlement kiest waaruit een regering wordt gevormd die onze belangen dient. In het ideale geval maakt men een keuze op basis van de informatie die men heeft vergaard en waarover men heeft nagedacht. Sinds Joseph Goebbels weten we dat de mens uiterst manipuleerbaar is. Slechts zeer weinigen stellen kritische vragen over de ‘informatie’ die hen wordt aangeboden. Dit maakt propaganda pas echt mogelijk. In 1945 is J. Goebbels te Berlijn gestorven. Wat overgebleven is, is een niet-kritisch mens en de mogelijkheid tot bewuste dan wel onbewuste propaganda. Ook leert het ons dat de mens van alle aangeboden informatie, datgene voornamelijk zal herkennen wat hem bekend voorkomt. Ben je bijvoorbeeld angstig aangelegd, dan zal elk klein krantberichtje over een ongeluk je vermoeden bevestigen. Wanneer iedere krant 4 weken lang een headliner over economische bloei zal brengen, zal 90% van de mensen ervan overtuigd raken dat het goed gaat met de economie.
Terug naar de democratie. De 3 conventionele machten zijn verdeeld. Waar geen rekening mee is gehouden, is de invloed van de media die sinds WO2 explosief is gegroeid door de TV en recentelijk door het internet. De media bepaalt welke informatie wel en welke niet wordt aangeboden. Zij bepalen de vorm waarin het wordt aangeboden en de toon waarin het wordt aangeboden. Zij is de 4e macht geworden. Dit wordt vooral in verkiezingstijden duidelijk als de grote partijen weer onevenredig veel exposure krijgen ten koste van de kleine partijen. De invloed van de media gaat echter verder. Zij bepaalt dagelijks wat mensen wel en wat mensen niet te zien krijgen. In het geval van de onrust in Somalië heeft dit zelfs geleid tot een militaire VN-actie. Door de plotselinge media-aandacht begonnen mensen hier zich te roeren, waardoor het voor de machthebbers in het westen noodzakelijk werd om iets te doen. Deze actie zou er ongetwijfeld niet zijn gekomen wanneer het niet ineens op grote schaal in de pers aan bod kwam.
De invloed van de media maakt haar dus tot de 4e macht. Daar is op zich niets mis mee. Ware het niet dat de media zwaar gecompromiteerd wordt door de commerciële doelstelling en de effecten hiervan. Omzet is, voor zover het de invloed op de democratie betreft, een totaal onzinnig criterium voor de selectie van aan te bieden info. Daarnaast is de papieren belofte om objectief te zijn, menselijk gezien niet haalbaar. Het is dan ook schrijnend om te zien dat veel journalisten zich al te beleefd en hielenlikkend opstellen om de volgende keer ook weer in aanmerking te komen om een nietszeggend interview af te mogen nemen. De pers stelt zich hiermee in dienst van de geinterviewde. Dit alles voor omzetcijfers en aanzien van collega’s zeker te stellen.
Theoretisch gezien is de komst van de media een zegen voor de democratie. Praktisch gezien is het tot nu toe in toenemende mate een aanfluiting. De 4e macht is zonder twijfel de meest gecorrumpeerde macht van de 4. Welke oplossing zou de bedenker van de Trias Politica aandragen?