Was het nu 1994 of 1995? Met het voorbijtikken van de jaren worden sommige dingen wat vager. Ja, ik weet het, ik word oud. Op de achterkant van een vergeeld krantenknipsel verraden ironisch genoeg de overlijdensberichten (een betere symboliek van het aflopen van mijn zandloper zal bijna niet te vinden zijn) het precieze jaar: dus toch 1994. Een Heerlens Actie Comité, met daarin gematigde en radicalere groeperingen en individuen, heeft zich verenigd om actie te voeren tegen de op handen zijnde bezuinigingen in het onderwijs.
Er is een actie gepland in het centrum van Heerlen, maar buiten de reguliere, vreedzame actie hebben ze ook nog een ietwat ‘kinky’, verborgen agenda: Er zal een cruciaal, strategisch kruispunt bezet worden. En zo gebeurt het. Zo’n 1.500 scholieren snellen na de toespraak van toenmalige wethouder Seijben en de daarop volgende oproep van een (zo zegt het artikel dat hier voor me ligt) ‘fundamentalistische actievoerder’ (de schavuit) bij het gemeentehuis op weg en bezetten een van de belangrijkste kruispunten, namelijk bij de Schaesbergerweg/Groene Boord. De politie is ontdaan, Riet de Wit van de SP woedend. Ondanks het feit dat de SP-jongeren stiekem bij deze ‘scam’ betrokken waren zou ik nog een tijdje persona non grata binnen de rode gelederen blijven. Het was het absoluut waard. En uiteindelijk kwam het allemaal wel weer goed. Heerlen is altijd erg vergevingsgezind voor zijn delinquenten.
Na een half uur werd, na overleg tussen de politie en de actievoerders, de bezetting gestopt. Dreiging van ME-inzet nam toe, maar de politie had de keuze gemaakt om de situatie, mits de actie langzamerhand beëindigd zou worden, niet te polariseren. Toen zag ik dat misschien niet zo duidelijk als nu, maar honderden Heerlense jongeren verder radicaliseren, die later nog naar de grote demo in Den Haag zouden gaan, was een domme zet geweest. Niemand had hier ‘verloren’, iedereen had iets gewonnen. Uiteindelijk liep het in Den Haag helaas goed mis. Niet door ons, maar dat is weer een heel ander verhaal.
Vorig weekend zag ik in de hoofdstad een burgermoeder even haar grip verliezen op een boze, geëmotioneerde menigte in haar eigen stad. De terechte woede over de brute, racistische moord door een politieagent in de VS op een zwarte Amerikaan had meer, véél meer mensen op de been gebracht dan haar veiligheidsdriehoek verwacht had. Een inschattingsfout, het gebeurt. Ik kan het ergens begrijpen. Wie verwacht in het land van Mammon en de homo economicus nog zo veel woede over onrecht? Ik zeker niet (zegt de cynicus). Soms kunnen mensen je nog positief verbazen.
De burgermoeder stond voor een moeilijke keuze en dat was haar aan te zien. Want we zitten met corona en daar vechten mensen samen heel hard tegen. Maar we zitten ook nog eens met grondrechten. En hoe wij daarover denken. En de woede en emoties die overheersen. De adel van onze geest is voor de macht nou eenmaal heel vaak niet functioneel. Impulsiviteit kan de massa hier verweten worden, kwaadaardigheid zeker niet. Waar over het algemeen in dit land altijd de ‘IK!-motivaties’ overheersen staan hier twee ‘WIJ-motivaties’ in een vrij uitzonderlijke situatie ineens lijnrecht tegenover mekaar. Een duivels dilemma.
De burgermoeder wist dat ze onder vuur lag, al sinds het begin van haar burgermoederschap. Bij iedere beslissing die ze neemt zal ze weer op het offerblok van De Rechtse Kerk gegooid worden, ongeacht welke. Want hoe zeer de burgermoeder ook altijd haar best doet boven de partijen te staan: In het land waar hard rechts altijd voorrang heeft is zelfs de meest summiere associatie met progressiviteit vandaag de dag al suspect. Wat maakt dat ze nu eenmaal veel minder krediet heeft dan (pak ‘m beet), ultrarechtse gesubsidieerde miljonairs, die met hun tractor een gemeentehuis binnen raggen. Of belasting ontduikende multinationals. Zij kent die realiteit beter dan ik. En moet daarin al vaak genoeg spitsroeden lopen.
Ze besloot tot een “lesser evil” en liet, zeg maar, de adel van de geest dit keer heel even voorrang hebben. Ze wist dat ze zou verliezen. Ze kon hier nooit winnen.
Maar soms winnen mensen ook iets als ze lijken te verliezen. Zelfs al is het op dat moment niet helemaal duidelijk.’De-escaleren is een vak’, ik citeer de woorden van een heel verstandige, sympathieke dame in een voorbij komend artikel. Ik denk aan een paar Heerlense politieagenten, ergens in 1994. Ze verdienen met terugwerkende kracht, dik 25 jaar na dato, toch wel een medaille.
Authors bio is coming up shortly.
